.
.
現在我們要談論拉撒路與財主的故事。
首先，許多西方神學家否認這個比喻具有神學內涵，聲稱它僅具道德教訓，是個簡單的故事。然而
事似乎並非如此。基督在此處使用了名字，並明確提及拉撒路之名，這顯示該人物確有其人，聽
眾也完全明白他講述此故事的緣由。再者，基督從不講述虛構或幻想的故事。例如祂從不提及虛構
的動物、巨人等傳說，所講述的皆是可能發生的真情境。我特別澄清這點，因為無論是新教徒或
天主教徒，多半否認寓言描述的是——姑且稱之為——這個故事，理由在於它並非虛構作品，而是
對來世現的描繪。但從我們所見，描述極為清晰。若最終基督說錯了，那又如何？假設他講的是
胡言亂語，那麼我們就得相信基督所說的胡言亂語。
順帶一提，拉撒路（Lazarus）在希伯來語中意為「上帝幫助我，祂與我同在」。拉撒路的處境如此
悲慘，他在此處完全沒有發言，似乎在任何地方都未曾開口，只是默默承受苦難。我們或許該說，
正是這震耳欲聾的沉默，將他引向樂園。拉撒路得享樂園，並非因其貧窮，而是儘管身陷赤貧、重
病纏身、眾人鄙夷，他仍耐心接受命運，既不詛咒富人，也不怨天尤人。
他只是默默承受。
我們看見拉撒路是另一位約伯的化身——承受荒謬卻甘願接受，不發一語亦不反抗。反觀那富人，
沉溺於財富之中，最終墜入地獄。他下地獄並非因其富有。畢竟亞伯拉罕比他更富庶。在寓言中，
我們見到兩位富翁——若可如此稱之——而亞伯拉罕確極其富有，正與另一位富人對話。那麼，
是財富使他下地獄嗎？則源於他那顆冷酷無情的心。拉撒路雖在富人餐桌旁，富人卻視若無睹。
富人將他視為無足輕重之輩，一文不值。他連瞥一眼都嫌尷尬。拉撒路唯一的憐憫來自舔舐他傷口
的狗群——畢竟他渾身是傷。當然，那些狗恐怕更讓他的傷口惡化了。
古時人們徒手進食，尚無餐具。他們掰下麵包碎屑，抹在衣襟上再丟棄，於是狗兒得以啃食，而窮
人拉撒路尚能分得殘羹。
由此可見，此時富人仍深信現狀永恆不變——他的財富與萬物核心皆是自身及其安適。他尤其盲目
於自己對同類拉撒路毫無關切的事——那人彷彿不存在，如同虛無。
然而兩人終究都死了。天使接走了拉撒路的靈魂——正如《詩篇》所言，聖徒的靈魂掌握在上帝手
中。反觀那富人，他卻享有盛大的葬禮， 一場盛大的葬禮，不僅因他擁有財富，更因金錢為他換來
社會上層的友人。最終，他似乎僅成就了這場隆重的葬禮。
然而人死後，終究不會化為虛無。請為我歌唱。這便是我們所稱的靈魂。並非如柏拉圖所言，靈魂
是人身上不朽之物或最重要的存在。基督教雖從希臘哲學借用了「靈魂」一詞，但遺憾的是我們不
該沿用柏拉圖的詮釋。換言之，我們不能宣稱「拯救靈魂即拯救一切」，或僅因靈魂不朽便專注於
此。若果真如此，為何上帝要取肉身成為人類？祂的血肉能給予我們什麼，是書籍或理論無法提供
的？那些理論我們只需納入腦海便可了事。
萬物皆非永恆，唯獨上帝永生不滅。上帝將生命之禮賜予天使、人類，當然也包括曾是天使的惡
魔。祂從不收回這份生命恩賜。換言之，祂以最深沉的方式施予愛。因此當人死亡——即身體與靈
魂的和諧解體、肉身消散之時——仍存留著某種事物，我們可稱之為意識。但即使稱其為靈魂，我
們必須理解：這正是所謂的人類存在——擁有記憶、具備思維、擁有足夠的知識，以及對自身本質
的認知。
Page of 1 14我們所稱的靈魂——即富人的意識——下到了陰間，也就是猶太人視為烈火煎熬之地，他在那裡開
始受苦，也就是被火焚燒。值得注意的是，基督並未向我們詳述此情景——例如描述兩隻惡魔如何
折磨他。祂僅簡潔陳述，並非強調惡魔及其處境，而是著重凸顯富人的深重苦楚。
——-
艾魯爾（在《基督教的顛覆》及路加福音註釋中）視財富為虛妄體系；這不僅是金錢，更是人類對
世俗權能的全然信奉。
在他眼中，寓言中的富人正是社會中成功的技術官僚，是將對上帝的信仰替換為對效率信仰之人。
結果如何？地獄已然降臨——因為鴻溝並非死後才形成； 他早已身陷其中，在徹底的關係真空裡。
艾魯爾指出，此寓言為現代資本主義的先知式隱喻：
「貧富鴻溝正是我們對神與人失信的量度。」 此處蘊含神學深度：拉撒路並非「獲賞」，而是被恢
復；上帝賜予他一席之地，即一種關係——這正是富人從未渴求之物。
==============
另一方面，拉撒路進入了亞伯拉罕的懷中。何謂此處？我們可稱之為猶太先祖亞伯拉罕及其所有追
隨者——所有善人之所在之地。這並非虛構故事。基督時代的所有人都明白，「亞伯拉罕的懷中」
是天堂的專有名詞，所有良善的猶太人都將前往此處。當代史學家約瑟夫斯明確記載，對猶太人而
言，亞伯拉罕的懷抱如同樂園，而亞伯拉罕因身為猶太民族之父而居於尊榮之位。他更是信德之
父，因信仰始於亞伯拉罕。埃及出土的基督徒女性墓誌銘亦載：「吾主，請將你這僕人接入亞伯拉
罕的懷中。」
然而我們注意到，一方面所謂地獄的處境——富人受苦之地——與亞伯拉罕的懷抱（即我們所稱的
樂園）相距甚近。因為富人清晰看見亞伯拉罕，也看見拉撒路。更甚者，富人與亞伯拉罕對話。
試想若要與人交談，彼此相距多少米才算合理？亞伯拉罕距離他甚至不到一公里；這簡直像一場對
話。因此，富人既受苦又看見拉撒路在亞伯拉罕的懷裡。
但這裡出現了第一個驚奇之處，因為富人仍視拉撒路為無物。在他眼中，拉撒路根本不存在。他甚
至不在乎拉撒路前世是否受苦，或此刻是否幸福。他甚至不在乎拉撒路身處亞伯拉罕的懷中。他毫
無悔意，連最基本的禮節——向拉撒路問候——都吝於施予，畢竟他認識拉撒路，卻不認識亞伯拉
罕。
說到底，他如何認識亞伯拉罕？當然，這富人曾蒙上帝施予微薄恩典，故能辨認出亞伯拉罕——否
則他怎會認識此人？由此可見，這富人仍固守其邪惡本性，持續將拉撒路視為無足輕重之人——這
正是他淪落地獄的根源。他自認佔上風，不屑與人交談，只對掌權者開口，只對亞伯拉罕說話。
他自視如首領，只與首領對話，不屑與無名之輩交談。
於是他說：「亞伯拉罕父啊」，因同為猶太人而視亞伯拉罕為父輩。他請求派拉撒路蘸水澆他嘴
唇，因他受火燒之苦。
我們注意到什麼？又是一位首領在對另一位首領說話，對吧？他說：派僕人來給我澆點水。但我們
注意到他並未要求自己去見亞伯拉罕。
或許他明白這已是他的處境。他僅求些微改善，甚至稱不上改善，只是些許寬慰。
令人驚訝的是他未求赦免。此人對任何事都毫無悔意。他徹底無視拉撒路，持續漠視其存在，視他
如無物，轉而對頭目開口——表面是吩咐派拉撒路取水。
他竟敢對拉撒路開口，倒也不足為奇。當然，他並非對拉撒路說話，但他本不該說：「拉撒路，請
原諒我，畢竟我前世犯了錯，諸如此類。」然而此刻，請注意，他並非乞求，而是索求。
Page of 2 14而拉撒路自然身處樂園之喜悅，在亞伯拉罕的懷抱中，他看見了那富人，但此刻他正活在歡欣之
中，所以他沒有回應——姑且稱之為挑釁吧。他對富人施加的第二次羞辱置之不理。
亞伯拉罕的回應令人意外，因為我們預期他會說：「你這惡徒，竟敢向拉撒路求情——你生前對他
如此苛待。他本可說出許多類似的話語。然而他卻稱呼對方為「孩子」，絲毫未加侮辱，僅以極其
禮貌的口吻提醒：生前他擁有一切，而拉撒路一無所有。
他言辭極其溫和，我們切莫忘記說話者與聽者之間的身份差異——亞伯拉罕，這位當代最富有的男
人，正對著另一位富人說話。於是他對他說：「孩子啊，受苦的拉撒路如今在喜樂中，而你卻在受
苦。」亞伯拉罕的語氣極其得體，未曾指責對方半分。我們或許會說他也是個現主義者。他僅是
指出富人無法接受的現。
他未說明富人受苦的緣由，因富人理當自行領悟。然而他以一句話為對話作結，揭示兩人之間存在
著深淵般的鴻溝： 在天堂者不能下地獄，反之亦然。
———
里柯爾指出，這則寓言不僅描述死後事件，更考驗敘事轉化道德意識的能力。富人已喪失敘述自身
生命的能力；在陰間，他不再擁有故事，只剩重複相同的請求（「派拉撒路來…」）。
他的記憶非悔悟，而是困守的自我辯解——
一種「無寬恕的記憶」。
對里科爾而言，「深淵」即是敘事關係的缺席：拉撒路無需言語，因其故事已訴盡真相；富人卻陷
入無因的沉默。
此處他洞見詮釋轉向淨化——這則寓言允許我們，若願意、若悔改，將自身身份重塑為關係而非佔
有。
===================
此間鴻溝為何？當然非指物理斷層，即溝壑或裂縫。它正是觀點的差異，即富人的心靈狀態。這是
存在性的鴻溝，因為富人無論承受多少痛苦，仍固守其驕傲狀態。換言之，他持續漠視同胞，徹底
無視拉撒路。對他而言，拉撒路不過是個零。
因此令人驚訝的是，亞伯拉罕竟視他為充滿慈愛之人。他愛著這位富人，正因如此才不責備他。他
告訴富人這道鴻溝確存在，拉撒路無法前來為他唇邊澆點涼水。他並未對他說：「我正在懲罰
你，絕不允許拉撒路給你絲毫慰藉」，他從未如此宣稱。換言之，我們可以說那富人仍無法理解亞
伯拉罕的愛，無法接受這份愛，而這道鴻溝的關鍵在於：富人對自己生平所作所為毫無悔意，這點
顯而易見。他繼續將拉撒路—— 他的兄弟，視若無物。
更甚者，亞伯拉罕提及這道鴻溝時，竟為富人開闢了詭異的生路。因為富人從未祈求進入亞伯拉罕
的懷抱。他只求在地獄裡稍得安慰。為何不求那事？或許他不想進入亞伯拉罕的懷抱，因為拉撒路
——那個無名之輩——也身處亞伯拉罕的懷抱。或許他厭惡亞伯拉罕——這位生前比他更富有的富
翁，如今竟如此仁慈，竟將無名之輩擁入懷中。
若我身陷地獄，定會對他說：亞伯拉罕父親，求您憐憫，也將我擁入懷中，請施以援手。我們看見
他並未索求任何東西。某種意義上，他本不必身處地獄——換言之，他僅是渴求些許解脫。
接著，並非亞伯拉罕拒絕，而是客觀現使然——拉撒路既無法也無意前去為他澆水——這富人猛
然憶起自己內心尚存善念，並非全然邪惡。這再次提醒我們：死亡之後仍有記憶、仍有感覺、仍有
痛苦、仍有愛——無論這些情感的程度如何。因為那富人曾愛護他的兄弟們，而那些兄弟的生活與
他同樣悲慘。
於是他說：「父親亞伯拉罕啊，求您垂憐。」這話意味著他仍視亞伯拉罕為父親，此刻正懇求對方
施予至關重要的恩惠。這份情願已非為己身，而是展現微薄的愛。這份愛則微不足道，因其僅限
於親近的家族圈。故此情願雖耐人尋味，卻病態而扭曲。
Page of 3 14因為他向亞伯拉罕提出前所未聞的要求：讓拉撒路復活回歸原生，即重新染上昔日的病痛，並前去
告誡兄弟們改變生活，否則他們將承受與他相同的苦難。然而他並未詢問拉撒路是否願意離開亞伯
拉罕的懷抱，重新背負傷痕回到過往生活，承受痛苦只為向兄弟們傳話。換言之，他仍將拉撒路視
為無足輕重的存在，竟要求拉撒路的主人瑣尼裘斯將他從安息喜樂的狀態中帶離，好讓自己得以完
成使命。
當然，他本可另尋他法向亞伯拉罕求助，找到其他解決方案。然而富人未曾請求進入亞伯拉罕的懷
中，這點既具典型性又令人費解。他深知自己現處之地已然安適。他對亞伯拉罕的懷抱毫無渴望，
僅求置身於無需受苦或苦痛較輕之處；他並非渴求救贖。
綜上所述，所謂天堂與地獄並非遙遠相隔的兩處異境。事上，兩者極其相近；不僅能清晰視覺接
觸並辨認面容，連彼此的聲音都能聽見——這意味著距離尚可，甚至足以呼喊。
他描述此處有烈火，彼處卻有擁抱。這烈火究竟為何物？為天主的臨在。是神聖之光的際存
在，是遍及萬物、擁抱萬物的天主之愛。對於那些愛他人因而愛上帝的人而言，這道光便化作樂
園，化作生命的喜悅，化作無盡的歡欣與完美的幸福。他們身處神的懷抱，即非任何人的奴隸，而
是充滿神的喜樂與愛。此即樂園，他們亦在這光芒中閃耀。
而在地獄中，他們同樣接收這道神意的光輝，卻因否認其存在而受其能量壓制——意即渴望領悟此
光，卻無處可去。這光無法離開他們，在否認中生存的他們，將其感受如烈火焚身。這好比說：若
你因鄰人與眾人共享同一空氣而拒絕呼吸，當你捂住鼻孔無法呼吸時，肺部便如焚燒般痛苦。於是
你受盡煎熬。正因上帝充盈萬物，世上沒有任何角落能逃離祂的臨在與光明。事上，福音書明言
上帝是焚燒的烈火——那淨化萬物的烈火，亦是愛的烈火。
這便是地獄之火，它並非人為堆砌的火焰——即非造物主因殘忍而懲罰人類所生成的火。
上帝不施懲罰，祂施教化。此外，在現代法律哲學中，懲罰並非復仇。其目的是為了教化與改善罪
犯。換言之，國家將你監禁並非為報復，而是要讓你明白：你所為之事已無法在社會中立足，故需
在獄中沉澱，體悟自身所作所為之危害，進而改過自新。
我們必須理解，上帝並非以地獄威脅我們。倘若充滿愛的上帝發出終極威脅——任憑你在今生為所
欲為，但要知道我將永遠懲罰你——那我們可就慘了。你將永世焚燒，這刑罰與你的罪行根本不成
比例。
待我們講完故事後續，再詳細探討此議題。
因此，那富人認為：若拉撒路復活後去喚醒他那些作惡的兄弟，告訴他們將要發生的事，他們便會
改變生活。所以，富人雖知自己有錯，卻不為此道歉。這令人驚訝，不是嗎？因為有人會說，地獄
裡的富人缺乏批判能力，無法理解自己生前造成了多大的傷害。他明知自己犯下大惡，卻不願悔
改。
他從權勢中汲取教訓，因此想向那些極其惡劣的兄弟們傳遞徵兆與訊息。亞伯拉罕告訴他，他們有
摩西和先知可循，若肯聽從教誨，終將得享樂園。
富翁仍稱亞伯拉罕為「父親」。亞伯拉罕如此稱呼他，而富翁並未否認。不，他說，他必須喚醒某
些死者，因為屆時他們便會相信。
換言之，富人認為：當他們看見死人向自己說話時所感受到的恐懼，將迫使他們改變。誠然，多少
人宣稱：「我要看見上帝的徵兆，我要親眼見證上帝，屆時方能信服。」然而見證上帝意味著你必
須具備某種資格。否則當上帝顯現時，你將被徹底焚毀。神並非可供擺放檢視的物件。當神向你顯
現時，則已是審判時刻——你將自動被審判。
Page of 4 14神的顯現，正是天國的彰顯。拉撒路活在上帝的臨在中。福音書雖未明言，但提及他在亞伯拉罕的
懷裡——因亞伯拉罕在神面前，故拉撒路亦在神面前與神同在。切莫忘記：上帝曾向亞伯拉罕顯
現。亞伯拉罕滿懷慈愛。
更莫忘基督復活的另一位拉撒路——祂的朋友拉撒路，對吧？當祂使他復活時，結果如何？有人因
此信了，但當時的宗教領袖們，以及追隨他們的民眾，最終決定將基督釘上十字架。那麼，倘若可
憐的拉撒路向富人的兄弟顯現，你認為他們會相信嗎？我毫不懷疑。他們極可能視其為鬼魂而將他
殺害。
但即使其中一人信了，也不代表他的信仰是真的。因為若他的信仰屬，就必須遵行摩西和先知
的話，也就是神的律法。倘若他未遵行神的律法——即獲取愛、踐神所吩咐的一切——縱使起初
曾信，縱使因目睹死人復活而心生敬畏開始改變，他終究無法進入亞伯拉罕的懷抱。
換言之，亞伯拉罕向他闡明了真理：只要遵行律法與先知，便已足夠，他們終將與我同赴此地。這
便是全部的必要條件。
盧西奧堅持道。他索求神蹟，渴求徵兆，因他的朋友們既不遵行律法與先知，亦不順服摩西。他妄
自揣測：僅憑恐懼驅使的信德，或暫時改善行為，便足以通往樂園。الله وابرهام 那麼我們看到什麼？
這位富人執著於權勢，因為權勢與力量才是人生致勝之道，能引人上天堂。而非悔改，也非遵行神
的律法。即使他們信奉「恐懼法則」，也未必會立即死亡；他們仍會長壽多年，待時日久遠便會遺
忘此事，重拾舊日生活——畢竟他們從不遵行律法與先知。
由此可見富人對權力的執念——他建立在恐懼與威權之上的人生毫無悔改之意。更顯露他對亞伯拉
罕的輕蔑，竟不願向這位年長者道歉， 父親，既然你這麼認為，就照你說的吧。他比亞伯拉罕更
懂。
對話以亞伯拉罕的提醒與堅持作結——他們必須遵循律法與先知，也就是成為好人。這點對他們毫
無益處。
換個角度看，基督最終確復活了。然而許多人，至少在思想上，仍拒絕相信。
因此這個比喻告訴我們兩件事。其一關乎末日審判前的死後生命；其二則藉麻風病隱喻——我們是
否需要神蹟才能成為善人？
或有人在此辯稱：上帝終究公義，令富人受苦屬應得。但請銘記敘利亞聖依撒克之言：切莫宣稱
天主公義。若祂公義，必先焚燬你，再懲罰他人。如此你將無緣見證他人受罰。
=========
加布里埃爾·馬塞爾眼中的富人，不僅是「不義」的存在，更是存在論上的孤立者——被困於擁有之
循環。
在《希望的形而上學》中，他闡述兩種存在模式：
• avoir (擁有)
• 存在(être)
路加筆下的富人活在「擁有」中；他不斷積累，卻淪為財物的附庸。反觀拉撒路則是「純粹的存
在」——雖一無所有，卻敞開胸懷擁抱存在。
在陰間，兩人之間的「鴻溝」則是塵世的延續：擁有與存在之間的存在性虛無。
對馬塞爾而言，唯有當富人真正認出拉撒路——不是透過施捨，而是透過關係，即透過共存——救
贖才可能降臨。
Page of 5 14==========
由此我們理解：地獄之火即是神的愛，是我們拒絕回應的愛。神的愛透過對弟兄姊妹的愛而傳遞。
富人的意志已然病變。他的心智已然病變。縱然身陷地獄煎熬，他卻不求前往樂園。這並非上帝施
以懲罰；他沉溺於現狀。否則理應更合理地呼求：「亞伯拉罕父啊，救我吧， 帶我去拉撒路所在之
處。但際上他根本不願靠近拉撒路半分。
由此可見，這正是地獄的正統形象——而現中地獄並不存在。因此，上帝從未創造任何地獄。雖
然《創世記》記載上帝創造了世界、天使與萬物，包括樂園，但福音書並未說基督在創造樂園之
餘，還另造了地獄這座折磨人的牢獄。地獄存在於我們這邊，活在上帝的懷抱中， 棲居於未被創造
的神聖之光中。若否認它、拒絕它，便如同拒絕呼吸的空氣；而當我們如此行時，自然會感受到上
帝之光、上帝之愛如烈火般燃燒於內心。
如今教會刻意未明確定義地獄存續之久，純屬牧靈考量。因我們不可出於單純好奇追問：天主啊，
地獄究竟要持續多久？切莫忘記亞伯拉罕說的是「我的另一個孩子」，而非「那個老傢伙」。我們
也該如此懇求，但要帶著哭泣哀號，懷著憂心說：「我的天主，但其他人正在受苦啊！」 恰巧那人
是我母親、兄弟或丈夫。請採取行動。我們祈求上帝並非為滿足好奇心。
受詛咒者或許能獲得片刻喘息，這正是我們為亡者祈禱的緣由。尤其在神聖禮儀中追思他們時，我
們更要虔誠祈禱。教會中諸多特徵性事例皆證：為亡者祈禱絕非徒勞。我們並非宣稱能將亡者從
陰間救出，但我們懷抱希望，更懷抱愛。
當埃及聖人瑪加利在荒漠行走時，看見沙中骷髏便問：「你何人？」 骷髏回答：因聖者蒙受天主恩
寵，便知曉他是偶像祭司。我們曾殺戮生靈，崇拜偶像。聖者追問：「你如今身在何處？」骷髏答
道：「此刻我身陷漆黑幽暗，承受全然孤寂。但當你為我們祈禱時，上帝允許我們短暫相見，彼此
凝視，便能獲得些許慰藉。」 地獄的描述本就五花八門，當然都不是真寫照，所以經文才說「哀
哭切齒」之類的。盡是對苦難的描繪。他活在絕對的孤獨中，這便是最深的煉獄。我親身可證。
為亡者祈禱屬大愛之舉。畢竟這份仁慈無需耗費分文。無論你貧富，若無法捐獻金錢，在此處無
需金錢，你奉獻的是祈禱——這份無償的饋贈，便成就了善行，為亡者帶來片刻安息。
我們無從知曉天主將如何審判世界，而身為基督徒，我們當然不該妄言祂如何審判他人。我不知自
己能否上天堂，更不配如此。故我不以天堂居民自居，更不居高臨下地評斷他人，或斷言誰將下地
獄。
問題來了：「地獄是否永恆？我們不得而知；正如先前所言，教會基於純粹牧養考量，對此並未給
出明確答案。然而我們常聽聞的「陰間沒有悔改」之說，完全脫離聖經根基。此論在聖經經文中處
處皆無根據。
一方面，有些理論家如奧利金主張：終究地獄受苦者將承受極大痛苦，因而萌生悔意，如此地獄便
告終結，他們終將進入樂園。但教會譴責此觀點， 卻未否定尼撒的格列高利與殉道者馬西莫斯的主
張——他們認為地獄或許終將漸次消逝，或因祈禱與愛心而終止。正因如此，我們將恆切祈禱，且
不譴責身處地獄者。試想，若天堂中的聖徒得知昔日摯愛之人竟在異境受苦，那份喜樂豈能全然完
美？愛永不消逝，愛永不止息。正如使徒保羅所言，沒有任何事物能使我們與基督的愛隔絕。當
然，他所言並非如我此處所表述，但確然如此：若你真心愛某人，便會恆切為其祈禱，接納神的旨
意與對方的處境。「羅馬書 9:3 我為我弟兄、我骨肉之親，就是我親族中的人，願自己被咒詛，與
基督分離。」這才是真愛，是完美的愛——可自己不進天國，也要與弟兄同在。這正是保羅的
愛。
當然，我們既盼望復活，此刻也已親身經歷。
=============
Luke 16:19 Ἄνθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον,
εὐφραινόμενος καθ’
ἡμέραν λαμπρῶς. 20 Πτωχὸς δέ τις ἦν ὀνόματι Λάζαρος, ὃς
ἐβέβλητο πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ ἡλκωμένος 21 καὶ ἐπιθυμῶν χορτασθῆναι ἀπὸ
τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τοῦ πλουσίου· ἀλλὰ καὶ οἱ κύνες
ἐρχόμενοι ἀπέλειχον τὰ ἕλκη αὐτοῦ.
22 Ἐγένετο δὲ ἀποθανεῖν τὸν πτωχόν, καὶ ἀπενεχθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς
τὸν κόλπον Ἀβραάμ· ἀπέθανεν δὲ καὶ ὁ πλούσιος, καὶ ἐτάφη. 23 Καὶ ἐν τῷ ᾍδῃ
ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, ὑπάρχων ἐν βασάνοις, ὁρᾷ τὸν Ἀβραὰμ ἀπὸ
μακρόθεν, καὶ Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ.
24 Καὶ αὐτὸς φωνήσας εἶπεν, Πάτερ Ἀβραάμ, ἐλέησόν με, καὶ πέμψον Λάζαρον, ἵνα
βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος, καὶ καταψύξῃ τὴν γλῶσσάν μου· ὅτι
ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ. 25 Εἶπεν δὲ Ἀβραάμ, Τέκνον, μνήσθητι ὅτι ἀπέλαβες
σὺ τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου, καὶ Λάζαρος ὁμοίως τὰ κακά·
νῦν δὲ ὧδε
παρακαλεῖται, σὺ δὲ ὀδυνᾶσαι. 26 Καὶ ἐπὶ πᾶσιν τούτοις, μεταξὺ ἡμῶν καὶ ὑμῶν
χάσμα μέγα ἐστήρικται, ὅπως οἱ θέλοντες διαβῆναι ἔνθεν πρὸς ὑμᾶς μὴ δύνωνται,
μηδὲ οἱ ἐκεῖθεν πρὸς ἡμᾶς διαπερῶσιν. 27 Εἶπεν δέ, Ἐρωτῶ οὖν σε, πάτερ, ἵνα
πέμψῃς αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου, 28 ἔχω γὰρ πέντε ἀδελφούς, ὅπως
διαμαρτύρηται αὐτοῖς, ἵνα μὴ καὶ αὐτοὶ ἔλθωσιν εἰς τὸν τόπον τοῦτον τῆς βασάνου.
29 Λέγει αὐτῷ Ἀβραάμ, Ἔχουσιν Μωσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν.
30 Ὁ δὲ εἶπεν, Οὐχί, πάτερ Ἀβραάμ· ἀλλ’
ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτούς,
μετανοήσουσιν. 31 Εἶπεν δὲ αὐτῷ, Εἰ Μωσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν,
οὐδέ, ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται.
1,2,3 Τώρα θα μιλήσουμε για την παραβολή του Λαζάρου και του Κλουσίου.
Καταρχήν αρκετοί δυτικοί θεολόγοι αρνούνται ότι αυτή η παραβολία έχει θεολογικό περιεχόμενο
και λένε ότι έχει μονάχα. Είναι μια απλή ιστορία. Όμως, δε φαίνεται να είναι έτσι. Ο Χριστός
χρησιμοποιεί όνομα αυτή τη στιγμή και λέει το όνομα του Λαζάρου, άρα το όνομα φαίνεται ότι
υπήρχε και οι ακροατές του καταλάβαιναν πολύ καλά γιατί μιλάει. Επιπλέον ο Χριστός δεν λέει
ιστορίες οι οποίες είναι λανθασμένες ή είναι φανταστικές. Παραδείγματος χάρη δεν μιλάει για
φανταστικά ζώα, για γίγαντες, για τέτοιες ιστορίες. μιλάει πάντα ιστορίες πραγματοποιήσιμες. Το
διευκρινίζω αυτό, διότι κυρίως οι Προτεσσάντες αλλά και οι Καθολικοί αρνούνται ότι περιγράφει η
παραβολή, ας το πούμε έτσι, η αυτή ιστορία γιατί δεν είναι ακριβώς παραγωγή περιγράφει μια
πραγματικότητα іγια την μετάθανατον ζωή. Αλλά από ό,τι φαίνεται είναι πολύ ξεκάθαρη η
περιγραφή και εάν τέλος πάντων ο Χριστός έκανε λάθος, εντάξει, τι να πούμε; να πούμε ότι έλεγε
Κουταμάρες, τότε θα πιστέψουμε και αυτές τις κουταμάρες που έλεγε ο Χριστός.
Ευκαιρία, το όνομα Λάζαρο σημαίνει στα εβραϊκά, ο Θεός με βοηθάει, είναι μαζί μου. Είναι τόσο
τραγική η κατάσταση του Λαζάρου, ο οποίος εδώ δεν μιλάει καθόλου, δεν φαίνεται να μιλάει
καθόλου πουθενά, απλώς υποφέρει. Η εκοφαντική σιωπή του, θα λέγαμε, είναι που τον πάει και
στον παράδεισο. Ο Λάζαρος δεν πήγε στον Παράδεισο γιατί ήταν φτωχός, αλλά διότι μέσα στην
όχι μόνο φτώχεια του αλλά και στην φρικτή του αρρώστια και στην περιφρόνηση από όλους, τα
δέχτηκε καρτερικά δεν καταράστηκε ούτε το πλούσιο ούτε το Θεό ούτε τίπ
οτα υπέμεινε απλά και σιωπηλά .
Βλέπουμε ότι ο Λάζαρος είναι μια άλλη εικόνα του Ιώβ που υποφέρει και δέχεται το παράλογο,
δεν λέει τίποτα και δεν αγανακτεί. και ο πλούσιος από την άλλη μεριά ζει μέσα στον πλούτο του
και πάει στην κόλαση. Δεν γίνει ότι ήταν πλούσιος και γι’ αυτό πήγες την κόλαση. Άλλωστε ο
Page of 7 14Αβραάμ ήταν πιο πλούσιος από αυτόν. Και στην παραβολή βλέπουμε δύο θα λέγαμε
εκατομμυρίουχους και μάλιστα τον Αβραάμ ο οποίος ήταν πάρα πολύ πλούσιος, να μιλάει με έναν
άλλο πλούσιο. Ήταν λοιπόν ο πλούτος η αιτία που πήγε στην Κόλαση. Υπάρχει η άσπλαχνη
καρδιά του. Ο Λάζαρος ήταν κοντά στο τραπέζι του πλουσίου και δεν υπήρχε για τον πλούσιο. Οι
πλούσιες τον θεωρούσαν ένα τίποτα, ένα μηδέν . Δεν καταδέχεται να του ρίξει μια ματιά. Η
συμπόνια που είχε ο Λάζαρος ήταν από τα σκυλιά τα οποία έγλυφαν τις πληγές του, γιατί ήταν
γεμάτος πληγές. και βέβαια ίσως τα σκυλιά να εμόλυναν περισσότερο τις πληγές του.
Την παλαιά εποχή τρώγανε με τα χέρια, δεν είχανε μαχαιροπύρουνα. Μπαίνανε κομμάτια ψωμίια,
σκουπίζαν τα χέρια τους με την ψύχα και τα πετάγανε και έτσι τρώγανε και τα σκυλιά και κάτι
περίσσευε και για τον φτωχό λάζαρο.
Βλέπουμε λοιπόν ότι στην παρούσα φάση ο πλούσιος θεωρεί ότι τα πάντα θα συνεχίσουν έτσι
όπως είναι ο πλούτος του και το κέντρο των πάντων είναι ο εαυτός του και η καλοπέρασή του.
Ιδιαίτερα το ότι δεν βλέπει καθόλου, δεν τον ενδιαφέρει. ο συνάνθρωπος του, ο Λάζαρος, είναι
σαν να μην υπάρχει. Είναι ένα μηδέν.
Αλλά και οι δύο πεθαίνουν και η μεν ψυχή του Λαζάρου παίρνεται από τους αγγέλους, διότι οι
ψυχές των Αγίων είναι στη χέρια του Θεού που λέει και ο Ψαλμός Επίθετα ο Πλούσιος έχει μια
πλούσια κηδεία, μια δοξασμένη κηδεία, όχι μόνο ίσως γιατί είχε λεφτά, αλλά και από τα λεφτά του
είχε προφανώς και κάποιους φίλους υψηλά ιστάμενους στην κοινωνία. Το μόνο τελικά που
κατάφερε, από ό,τι φαίνεται, ήταν να έχει μια μεγαλοπρεπή κηδεία.
Όμως μετά τον θάνατο ο άνθρωπος δεν γίνεται τελικά μηδέν. Cante para mí. Είναι αυτό που
καλούμε ψυχή. Όχι ότι η ψυχή είναι κάτι αθάνατο στον άνθρωπο ή το πιο σημαντικό του
ανθρώπου, όπως έλεγε ο Πλάττων. Ο Χριστιανισμός δανείστηκε τον όρο ψυχή από την ελληνική
φιλοσοφία, αλλά δυστυχώς δεν πρέπει να τον χρησιμοποιούμε όπως τον χρησιμοποιούσε ο
Πλάτων. Μπορούμε να λέμε δηλαδή σώσε την ψυχη σου γιατί αυτό είναι το παν Ενδιαφέρομαι
μόνο για την ψυχή διότι η ψυχή είναι αθάνατη. Εάν ήταν έτσι, τότε γιατί ο Θεός πήρε σάρκα και
έγινε άνθρωπος; Τι μας δίνει το σώμα και το αίμα του και όχι ένα βιβλίο ή μια θεωρία να την
πάρουμε στο μυαλό μας και να τηλειώνουμε;
Τιπότε δεν είναι αθάνατο, μόνο ο Θεός είναι αθάνατος. Ο Θεός δίνει το δώρο της ζωής και στους
αγγέλους και στους ανθρώπους και στους δαιμονους βέβαια που ήταν άγγελοι. και δεν το παίρνει
πίσω το δώρο της ζωής. Η δηλαδή αγαπάει κατά τον δυνατότερο τρόπο. Έτσι λοιπόν, όταν ο
άνθρωπος πεθαίνει, δηλαδή διαλύεται η αρμονία του σώματος με την ψυχή, Όταν το σώμα λοιπόν
διαλύεται, μένει κάτι, θα μπορούσαμε να το πούμε συνειδητότητα. Αλλά και ψυχή να το πούμε θα
πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι αυτό που λένε από τον άνθρωπο, που έχει τη μνήμη, έχει
σηκέψη, έχει, θα λέγαμε, αρκετά από την γνώση, την αυτογνωσία του ανθρώπου.
Αυτό που λέμε ψυχή, η συνειδητότητα του πλουσίου επήγε στον Άδη, δηλαδή εκεί που οι Ιουδαίοι
θεωρούσαν ότι ήταν τόπος φωτιάς και κολάσεως και εκεί άρχισε να βασανίζεται, δηλαδή να
καίγεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χριστός δεν μας περιγράφει αυτή την κατάσταση, να μας δεί,
δηλαδή, ότι ήταν δύο διάβολοι και του κάνανε εκείνον και του κάνανε το άλλο. απλώς λέει, για να
μην τονίσειΠερί δαιμόνων και την κατάστασή τους, αλλά απλώς να τονίσει το πόσο υπέφερε ο
πλούσιος.
——-
Ο Ellul (στο La subversion du christianisme και στα σχόλιά του στο Κατά Λουκάν) βλέπει τον
πλούτο ως σύστημα ψεύδους· δεν είναι απλώς χρήματα, αλλά η ολική πίστη του ανθρώπου στη
δύναμη του κόσμου.
Για εκείνον, ο πλούσιος της παραβολής είναι ο επιτυχημένος τεχνοκράτης της κοινωνίας, το
πρόσωπο που έχει αντικαταστήσει την πίστη στον Θεό με την πίστη στην αποτελεσματικότητα.
Το αποτέλεσμα; Μια κόλαση παρούσα — γιατί το χάσμα δεν αρχίζει μετά θάνατον· το ζει ήδη,
μέσα στην πλήρη απουσία σχέσης.
Η παραβολή, λέει ο Ellul, είναι προφητική αλληγορία του σύγχρονου καπιταλισμού:
“Το χάσμα μεταξύ πλουσίου και φτωχού είναι το μέτρο της απιστίας μας στον Θεό και στον
άνθρωπο.” Κι εδώ βρίσκεται το θεολογικό βάθος: ο Λάζαρος δεν “ανταμείβεται”, αλλά
αποκαθίσταται· ο Θεός του δίνει θέση, δηλαδή σχέση — κάτι που ο πλούσιος δεν ζήτησε ποτέ.
==============
Page of 8 14Από την άλλη πλευρά o Lázaros επήγε στον κόλπο του Αβραάμ. Τι είναι αυτό; Είναι ένα θα λέγαμε
μέρος, όπου είναι ο Αβραάμ, ο Πατριάρχης των Εβραίων και όλοι οι ακόλουθοί του, όλοι οι καλοί
άνθρωποι. Αυτό δεν είναι μια φανταστική ιστορία. όλοι οι άνθρωποι την εποχή του Χριστού ήξεραν
ότι ο κόλπος του Αβραάμ είναι ένας τεχνικός όρος του παραδείσου όπου επήγαιναν όλοι οι καλοί
Εβραίοι. Ο Ιωσιπος, ο ιστορικός της εποχής μας λέει ξεκάθαρα ότι ο κόρπος του Αβραάμ για τους
Εβραίους ήταν, Ήταν σαν να λέμε ο παράδεισος, όπου εκεί ήταν σε κυρία θέση ο Αβράμ, διότι
ήταν ο πατέρας του Εβραϊκού Έθνου. Ήταν και ο πατέρας της πίστεως, έτσι, γιατί η πίστη
ξεκίνησε από τον Αβραάμ. Έχει επίσης και στην Αίγυπτο κάποια επιγραφή που έχει βρεθεί για μια
χριστιανή που είχε ταφεί και γράφει εκεί «Θεέ μου δέξου την δούλη σου στους κόλπους του
Αβραάμ».
Βλέπετε όμως ότι η κατάσταση, και από τη μία πλευρά θα λέγαμε της κόλασης όπου ο πλούσιος
υποφέρει δεν είναι μακριά από τον κόλπο του Αβραάμ, δηλαδή θα λέγαμε από τον παράδεισο.
διότι ο Πλούσιος βλέπει ξεκάθαρα τον Αβραάμ και βλέπει και τον Βάζαρο. και επιπλέον ο
πλούσιος μιλάει με τον Αβραάμ.
Για να μιλάς με κάποιον, ας το πούμε πόσα μέτρα πρέπει να είσαι μακριά. Δεν ήταν κανένα
χιλιόμετρο μακριά ο Αβραάμ, φαίνεται μια συνομιλία εδώ. Πλούσιος λοιπόν υποφέρει και βλέπει
τον Λάζαρο με χαρακτηριστικό στον κόρπο του Αβραάμ.
Αλλά εδώ είναι η πρώτη έκπληξη διότι ο πλούσιος εξακολουθεί να θεωρεί τον Λάζαρο σαν ένα
τίποτα. Γι’ αυτόν ο Λάζαρος δεν υπάρχει. Δεν τον νοιαζει καν αν ο Λάζαρος πονούσε στην
προηγούμενη ζωή ή τώρα χαίρεται. Δεν τον νοιάζει καν ότι ο Λάζαρος είναι στον κόλπο του
Αβράου. Δεν αισθάνεται την παραμικρή τύψη. και δεν έχει ούτε τη στοιχειώδη Ευγιανία να τον
χαιρετήσει, διότι τον Λάζαρο τελος πάντων τον ήξερε, τον Αβραάμ δεν τον ήξερε.
Και αλήθεια, πώς γνώριζε τον Αβραάμ; Και βέβαια είχε μία μικρή χάρη Θεού ο Πλούσιος και γι’
αυτό βέβαια αναγνώρισε τον Αβράμ, αλλιώς πόσο τον γνώριζε. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Πλούσιος
διατηρεί την κακία του, διατηρεί το να θεωρεί ένα μηδέν τον Λάζαρο, πράγμα άλλωστε το οποίο
τον έφερε και στην κόλαση. Θεωρώντας τον 1-0 και ανάξιο να του μιλήσει, απευθύνεται στο
αφεντικό απευθύνεται στον Αβραάμ.
Είναι αφεντικό και μιλάει μόνο με τα αφεντικά, δεν μιλάει με τους τιποτένιους.
Λέει λοιπόν Πάτερ Αβραάμ, δηλαδή αναγνωρίζει τον Αβραάμ ως πατέρα του, διότι ήταν και αυτός
Εβραίος. Του λέει στείλε τον Λάζαρο να βρέξει το δάχτυλό του με λίγο νερό και να μου βάλει στα
χείλη γιατί καίγομαι.
Τι παρατηρούμε εδώ και πάλι αφεντικό μιλάει με αφεντικό, έτσι; και του λέει στείλε το δούλο να
μου βάλει νερό. Παρατηρούμε όμως ότι δεν ζητάει κιόλας να πάει κοντά στον Αβραάμ.
Ίσως καταλαβαίνει ότι αυτή είναι η θέση του Ζητάει μόνο μία μικρή καλυτερεύση, ούτε καν
καλυτερεύση, μία μικρή ανακούφιση.
Είναι εκπληκτικό το ότι δεν ζητάει καμία συγνώμη. Ο άνθρωπος δεν μετανοεί για τίποτα. Αγνοεί
τελείως τον Λάζαρο, εξακολουθεί να τον αγνοεί να τον θεωρεί ένα τίποτα, και μιλάει με το
αφεντικό του, υποτίθεται, για να στείλει το Λάζαρο να του βάλει λίγο νερό.
Δεν είναι εκπληκτικό το ότι τολμάει να μιλάει στο Λάζαρο. δεν του μιλάει βέβαια αλλά δεν θα
έπρεπε να του πει Σύγχωρεσέ με Λάζαρε, τέλος πάντων στην προηγούμενη ζωή έκανα ένα λάθος
κτλ. αλλά τώρα σε παρακαλώ, δεν παρακαλεί, έτσι, απλά απαιτεί.
Και ο Λάζερος βέβαια βρισκόμενος μέσα στη χαρά του παραδείσου, μέσα στην αγκαλιά του
Αβραάμ, τον βλέπει τον πλούσιο, Πιο άλλα πια ζει μέσα στη χαρά, οπότε δεν απαντάει, ας το
πούμε έτσι, στην πρόκληση. Δεν απαντάει στον δεύτερο εξευτελισμό που του κάνει ο πλούσιος.
Η απάντηση του Αβραάμ εκπλήσει διότι θα περιμέναμε να του πει Ρε παλιάνθρωπε, τολμάς να
ζητάς και μία χάρη από τον Λάζαρο στον οποίο φέρθηκες με τέτοιο τρόπο. και πολλά άλλα
παρόμοια θα μπορούσε να του πει. Εν τούτης όμως τον αποκαλεί παιδί μου. Δεν τον προσβάλλei
σε τίποτα. Απλά του υπενθυμίζει πολύ ευγενικά ότι στη ζωή του αυτός απέλαβε τα πάντα και ο
Λάζαρος όλη την κόλαση δεν είχε τίποτα.
Λέει λοιπόν με πολύ ευγένεια και δεν πρέπει να ξεχνάμε έτσι ποιος μιλάει με ποιον. Ο Αβραάμ, ο
πιο πλούσιος άνθρωπος της εποχής του, μιλάει με έναν άλλο πλούσιο. Και του λέει λοιπόν παιδί
μου, τώρα ο Λάζαρος που βασανιζόταν βρίσκεται μέσα στη χαρά και εσύ βασανίζεσαι. Ο Αβραάμ
μιλάει πολύ ευγενικά, δεν τον κατηγορεί για τίποτα. Θα λέγαμε είναι και πραγματιστής. απλώς του
αναφέρει την πραγματικότητα την οποία ο πλούσιος δεν μπορεί να αποδεχθεί.
Page of 9 14Δεν του λέει το γιατί βασανίζεται ο Πλούσιος, υποτίθεται ότι θα έπρεπε ο Πλούσιος να το
καταλάβει. Λέει όμως ως κατάληξη από τη συζήτησή τους ότι υπάρχει ένα βαθύ χάσμα μεταξύ
μας, Αυτοί που είναι στον παράδεισο δεν μπορούν να πάνε στην κόλαση και το αντίστροφο.
———
Ο Ricoeur λέει, ότι η παραβολή δεν περιγράφει απλώς γεγονότα μετά θάνατον, αλλά δοκιμάζει τη
δυνατότητα της αφήγησης να μεταμορφώνει την ηθική συνείδηση. Ο πλούσιος έχει χάσει τη
δυνατότητα να αφηγηθεί τη ζωή του· στο Άδη δεν έχει πλέον ιστορία, μόνο επανάληψη του ίδιου
αιτήματος (“στείλε τον Λάζαρο…”).
Η μνήμη του δεν είναι μεταμέλεια αλλά παγιδευμένη αυτοδικαίωση — μια “μνήμη χωρίς
συγχώρηση”.
Για τον Ricoeur, η “άβυσσος” είναι η ανυπαρξία σχέσης αφήγησης: ο Λάζαρος δεν χρειάζεται να
μιλήσει, γιατί ήδη η ιστορία του αφηγήθηκε την αλήθεια· ο πλούσιος μένει σιωπηλός, χωρίς λόγο.
Εδώ βλέπει τη μεταστροφή της ερμηνείας σε κάθαρση — η παραβολή μας επιτρέπει, αν
θελήσουμε, αν μετανοήσουμε, να ξαναγράψουμε την ταυτότητά μας ως σχέση, όχι ως κτήση.
===================
Ποιο είναι αυτό το χάσμα; Μα φυσικά δεν πρόκειται για ένα χάσμα τοπικό, δηλαδή για κανένα
χαντάκι ή για κανένα ρήγμα. Ειναιακριβώς η διάσταση απόψεων , η ψυχική κατάσταση του
πλουσίου. Αυτό είναι το υπαρξιακό χάσμα. διότι ο πλούσιος εμμένει στην υπερήφανη κατάσταση
του ανεξάρτητα από το πόσο υποφέρει. Εμμένει δηλαδή στο να αγνοεί τον συνάνθρωπο του, το
να αγνοεί τελείως τον Λάζαρο. Γι’ αυτόν ο Λάζαρος είναι ένα μηδέν.
Είναι εκπληκτικό δηλαδή ότι ο Αβραάμ τον βλέπει γεμάτος αγάπη. Τον αγαπάει τον πλούσιο, γι’
αυτό και δεν τον κατηγορεί. Του λέει ότι υπάρχει αυτό το χάσμα και έτσι δεν μπορεί ο Λάζαρος να
πάει να του βάλει λίγο νερό στα χείλη. Δεν του λέει ότι εγώ σε τιμωρώ και δεν αφήνω τον Λάζαρο
να σου δώσει λίγη παρηγοριά, δεν του λέει τέτοιο πράγμα. Δηλαδή ο πλούσιος ακόμα θα λέγαμε
ότι δεν μπορεί να καταλάβει την αγάπη του Αβραάμ, δεν μπορεί να τη δεχθεί και το χάσμα είναι
ακριβώς ότι ο πλούσιος δεν μετανοεί για τίποτα στη ζωή του είναι φανερό αυτό Και εξακολουθεί
να θεωρεί τον Λάζαρο, τον αδελφό του δηλαδή, σαν ένα μηδέν.
Και επιπλέον λέγοντας ο Αβρααμ ότι υπάρχει αυτό το μεγάλο χάσμα, θα λέγαμε ότι δίνει μια
παράξενη διέξοδος στον πλούσιο. Διότι ο πλούσιος δεν ζήτησε να πάει κι αυτός στην αγκαλιά του
Αβραάμ. Λίγο παρηγοριά ζήτησε μόνο στην κόλαση. Γιατί δεν το ζητούσε; Μάλλον μπορεί και να
μην ήθελε να είναι στην αγκαλιά του Αβραάμ, αφού στην αγκαλιά του Αβραάμ ήταν και ο Λάζαρος,
αυτός ο τιποτένιος. Ίσως να μην του άρεσε ο Αβραάμ που ήταν πλούσιος, πολύ πιο πλούσιος από
αυτόν στην ζωή και τώρα να είναι είναι ας το πούμε έτσι τόσο καλόκαρδος και να κρατάει στην
αγκαλιά του ένα τιποτένιο.
Εγώ έγινε στην κόλαση και θα του έλεγα: Πάτερ Αβραμ, έλεος, πάρε με και εμένα στην αγκαλιά
σου, κάνε κάτι. Αυτός βλέπουμε ότι δεν ζητάει. δηλαδή κατά κάποιο τρόπο δεν έχετε να είναι εκεί
στην κόλαση απλώς, όσο το πούμε έτσι, ζητάει μια μικρή ανακούφιση.
Και μετά αυτή την, όχι άρνηση του Αβράμα, αλλά αυτή την αντικειμενική πραγματικότητα, ότι
δηλαδή ο Λάζαρος δεν υπάρχει περίπτωση δεν μπορεί και να θέλει δεν γίνεται να πάει να του
βάλει νερό τότε ο πλούσιος θυμάται ότι έχει κάτι καλό μέσα του, δεν είναι τελείως κακός. Και
αυτό μας υπενθυμίζει και πάλι έτσι ότι με τα θάνατον υπάρχει μνήμη, υπάρχει αίσθηση, υπάρχει
πόνος και υπάρχει και αγάπη σε όποιο βαθμό και αν είναι αυτοί. διότι ο Πλούσιος αγαπούσε και
ενδιαφερόταν για τους αδελφούς του, οι οποίοι είχαν ζωή το ίδιο κακή με αυτόν.
Λέει λοιπόν, σε παρακαλώ λέει πάτερ Αβραάμ, δηλαδή εξακολουθεί να θεωρεί τον Αβραάμ,
πατέρα του, και μάλιστα του ζητάει τώρα μια χάρη η οποία είναι πολύ σημαντική. Και είναι μια
χάρη που δεν είναι για τον εαυτό του πια, αλλά δείχνει λίγη αγάπη. Σ’ αυτή η αγάπη είναι
πραγματικά λίγη γιατί είναι περιορισμένη μέσα στο στενό οικογενειακό του κύκλο. Λοιπόν, ένα
ενδιαφέρον, αλλά ένα άρρωστο και μη σωστό ενδιαφέρον.
διότι ζητάει από τον Αβραάμ κάτι το ανήκουστο. Να αναστηθεί ο Λάζαρος στην προηγούμενη ζωή,
δηλαδή να ξαναγίνει άρρωστος όπως ήτανε και να πάνε να πει στα αδέρφια του να αλλάξουν ζωή
γιατί θα υποφέρουν όπως και αυτός. Δεν ρώτησε όμως τον Λάζαρο εάν θέλει αυτός να φύγει από
την αγκαλιά του Αβραάμ και να ξαναγίνει γεμάτος πληγές και να ξαναπάει τέλος πάντων στην
προηγούμενη ζωή του και να υποφέρει για να πει στα αδέρφια του. Δηλαδή εξακολουθεί να
θεωρεί τον Λάζαρο ένα μηδέν, ένα τίποτα και ζητάει από το αφεντικό του Λάζαρου, δηλαδή τον
Ιουραμ, να τον βγάλει από την κατάσταση της χαράς που βρίσκεται ο Λάζαρος και της
αναπαύσεως για να κάνει τη δουλειά του ο πλούσιος.
Page of
10 14Θα μπορούσε βέβαια να ζητήσει με διαφορετικό τρόπο το ενδιαφέρον του Αβραάμας και να
βρεθεί μια άλλη λύση. Πάντως είναι χαρακτηριστικό και απορίας άξιων το ότι ο πλούσιος δεν
ζητάει να πάει στον κόλπο του Αβράου. είναι όσο να καταλαβαίνει ότι καλά είναι εκεί που είναι.
Δεν τον ελκύει ο κόλπος του Αβραάμ. Απλά θέλει να είναι κάπου να μην υποφέρει ή να μην
υποφέρει τόσο πολύ, δεν θέλει να σωθεί.
Άρα, για να συνοψίσουμε, αυτό που λέμε παράδεισος και κόλασης, δεν είναι δύο διαφορετικοί
τόποι που απέχουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Ίσα ίσα είναι πάρα πολύ κοντά, υπάρχει όχι μόνο
οπτική επαφή ξεκάθαρη και αναγνώριση προσώπων, αλλά ακούγεται και η φωνή τους το οποίο
σημαίνει ότι δεν είναι πολύ μακριά για να, ας το πούμε έτσι, κραυγάζουν. .
Και λέει υπάρχει φωτιά, ενώ στην άλλη πλευρά υπάρχει αυτή η αγκαλιά. Τι είναι αυτή η φωτιά;
Είναι η παρουσία του Θεού. είναι το actus τον Θείο Φως είναι η αγάπη του Θεού η οποία υπάρχει
παντού και αγκαλιάζει τα πάντα. Για εκείνους που αγαπούν τους άλλους και έτσι αγαπούν και το
Θεό, αυτό το φως γίνεται ο παράδεισος και γίνεται η χαρά της ζωής και γίνεται μια απέρατη χαρά
και μια τέλειωτη χαρά και ευτυχία. Βρίσκονται στην αγκαλιά του Θεού, δηλαδή δεν είναι καν δούλη
κανενός, αλλά είναι γεμάτοι από την χαρά και την αγάπη του Θεού. και αυτό είναι ο παράδεισος
και λάμπουν και αυτοί μέσα σε αυτό το φως.
Και στην κόλαση λάβουν με αυτό το φως του θέλε, αλλά επειδή το αρνούνται, energy above
them, meaning, wanting to learn it, but they don’t have to go where to go. δεν μπορεί να φύγει
αυτό από πάνω τους, ζώντας μέσα σε αυτή την άρνηση το αισθάνονται σαν φωτιά. Σαν να πούμε
ότι αν δεν θέλετε να εισπνέετε τον αέρα επειδή εισπνέει ο διπλανός σας τον ίδιο αέρα και άλλοι
άνθρωποι και δεν τους θέλετε, όταν κλείσετε τη μύτη σας και δεν μπορείτε πια να έχετε αέρα,
είναι σαν να έχουν πάρει φωτιά τα πνευμόνια σας. και έτσι υποφέρεται. Και επειδή ο Θεός πληρεί
τα πάντα, δεν υπάρχει μέρος που να πας και να μην είναι εκεί η παρουσία και το φως του Θεού.
Μάλωστε το Ευαγγέλιο λέει ο Θεός είναι πυρ κατανελίσκον. E… το πύρ που καθαρίζει και είναι το
πύρ της αγάπης.
Λοιπόν αυτό ήταν το πύρ της κολάσεως και δεν είναι ένα κτιστό, δηλαδή ένα δημιουργημένο, μια
φωτιά ας το πούμε έτσι, επειδή ο Θεός είναι σαδιστής και μας τιμωρεί.
Ο Θεός δεν τιμωρεί, παιδαγωγεί. Επίσης και στην σύγχρονη φιλοσοφία του δικαίου η τιμωρία δεν
είναι εκδίκηση. Είναι για την παιδεία και την βελτίωση του εγκληματία. Δηλαδή το κράτος σε βάζει
φυλακή, όχι για να σε εκδικηθεί, αλλά για να σου πει ότι κοίταξε με αυτό που κάνεις, δεν μπορείς
να ζήσεις στην κοινωνία έξω, γι’ αυτό κάθεσαι στη φυλακή κάποιο περίοδο για να καταλάβεις
πόσο κακό έχεις κάνει και να αλλάξεις.
Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι ο Θεός δεν μας απειλεί με την κόλαση. Αλλίμονο εάν ο Θεός, ο
οποίος είναι η αγάπη, εξέφραζε την υπέρτατη απειλή. η οποία πια είναι, κάνει ό,τι θέλει σε αυτή
τη ζωή, αλλά εγώ να ξέρεις θα σε τιμωρώ για πάντα. Θα καίγεσαι για πάντα μια τιμωρία που είναι
δυσανάλογη με αυτό που έχεις κάνει.
Θα μιλήσουμε μετά γι’ αυτό αναλυτικά αφού πούμε τη συνέχεια της ιστορίας.
Λούσιος λοιπόν θεωρεί ότι αν πάει ο Λάζαρος και αναστηθεί από τους νεκρούς και πάει και βρει
τα κακά του αδέρφια, να τους πει τι θα γίνει και θεωρεί ότι αυτοί θα αλλάξουν ζωή. Άρα ο
Πλούσιος ξέρει ότι έκανε κακό, αλλά δεν ζητάει συγγνώμη γι’ αυτό. Είναι εκπληκτικό αυτό το
πράγμα, έτσι;διότι θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ο πλούσεως ευρισκόμενος Σας το πούμε στην
κόλαση δεν είχε κριτική ικανότητα να καταλάβει πόσο κακό είχε κάνει στη ζωή του. Ξέρει ότι είχε
κάνει μεγάλο κακό, αλλά δεν μετανοεί.
Έχει μάθει από την δύναμη και γι’ αυτό το λόγο θέλει να στείλει ένα σημάδι, σημείο στα πολύ κακά
αδέρφια του. Ο Αβραάμ του λέει ότι μα έχουν το Μωυσή και τους προφήτες άμα τους ακούσουν
αυτούς θα έρθουν στο παράδεισο
Ο Φλούσιος εξακολουθεί να λέει τον Αβραάμ πάτερ. Πατέρα Αβραάμ του λέει έτσι Πράγμα που
δεν αρνειται και ο Αβραάμ Όχι λέει Πρέπει να σηκωθεί κάποιους από τους νεκρούς Διότι τότε θα
πιστέψουν .
Δηλαδή, ο φόβος όταν θα δουν τον νεκρό να τους μιλάει θα τους αναγκάσει Νομίζει ο πλούσιας
να αλλάξουν. Και πράγματι πόσοι άνθρωποι λένε ότι θέλω να δω ένα σημάδι από το Θεό, θέλω να
δω το Θεό και τότε θα πιστέψω. Όμως το να δεις το Θεό σημαίνει ότι είσαι κατά κάποιο τρόπο
άξιος να δεις το Θεό. Αλλιώς όταν σου εμφανιστεί ο Θεός θα καείς ολόκληρος. Ο Θεός δεν είναι
ένα αντικείμενο να το βάλεις κάτω και να το εξετάσεις. Όταν σου εμφανιστεί ο θeος, στην
πραγματικότητα, αυτό είναι η κρίση. αυτόματα κρίνεσαι.
Page of
11 14Η εμφάνιση του Θεού είναι ακριβώς η βασιλεία των ουρανών. Ο Λάζαρος ζει στην παρουσία του
Θεού. Δεν λέει ξεκάθαρα βέβαια το Ευαγγέλιο αυτό, αλλά λέει στον κόλπο του Αβραάμ, διότι ο
Αβραάμ βρίσκεται μπροστά στον Θεό και άρα και ο Λάζαρος βρίσκεται μπροστά και μαζί με τον
Θεό. Και ας μην ξεχνάμε ότι ο Θεός εμφανίστηκε στον Αβραάμ. ότι ο Αβραάμ ήταν γεμάτος
αγάπη.
Ας μην ξεχνάμε ότι ένας άλλος Λάζαρος, τον οποίον ο Χριστός ανέστησε, το φίλο του, τον
Λάζαρο, έτσι; Όταν τον ανέστησε, ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Μερικοί άνθρωποι πίστεψαν, αλλά
τότε οι άρχοντες του λαού και βέβαια ο λαός που ακολούθησε, αποφάσισαν, πήραν την τελική
απόφαση να σταυρώσουν τον Χριστό. Δηλαδή, εάν εμφανιζόταν ο φτωχός Λάζαρος στα δέρφια
του πλούσιου, νομίζετε ότι αυτοί θα πίστευαν; Που δεν αμφιβάλλω. Το πιο πιθανό ήταν να τον
θεωρούσαν φάντασμα και να τον σκότωναν.
Αλλά ακόμα και αν πίστευε κάποιος από αυτούς, δεν σημαίνει ότι η πίστη του θα ήταν αληθινή.
Διότι αν ήταν αληθινή η πίστη του θα έπρεπε να εφαρμόσει το Μωυσή και τους προφήτες, δηλαδή
το νόμο του Θεού. Αν δεν εφάρμοζε το νόμο του Θεού, δηλαδή να αποκτήσει αγάπη, να
αποκτήσει όλα όσα λέει ο Θεός, ακόμα κι αν πίστευε στην αρχή, Even if he began to change from
fear and fear, γιατί είδε τον πεθαμένο να σηκώνεται, πάλι δεν επρόκειτο να πάει στον κόλπο του
Αβραάμ.
Δηλαδή ο Αβραάμ του είπε το σωστό πράγμα, έτσι ότι αν ακολουθήσουν το νόμο και τους
προφήτες είναι αρκετό και θα έρθουν εδώ μαζί μου. Ήταν το μόνο αναγκαίο.
Λούσιο σε επιμένει. Ζητάει ένα θαύμα, ζητάει ένα σημείο, διότι δεν πρόκειται οι φίλοι του να
ακολουθήσουν το νόμο και τους προφήτες, ούτε το Μωυσή. Θεωρεί ότι πιστεύοντας απλώς και
από φόβο, ίσως αποκτούντας κάποια προσωρινή καλύτερη διαγωγή θα μπορούσαν να πάνε στον
παράδεισο. الله وابرهام Δηλαδή, τι βλέπουμε; Ότι ο πλούσιος επιμένει στην εξουσία, διότι η εξουσία
και η δύναμη είναι αυτή η οποία υποτίθεται ότι κερδίζει στη ζωή και σε πάει στον παράδεισο. Όχι η
μετάνοια, όχι το να ακολουθείς το νόμο του Θεού. Διότι ακόμα και αν πίστευαν στην αρχή apo
αfobo, δεν σημαίνει ότι θα πέθαιναν αμέσως, θα ζούσαν πολλά χρόνια και μετά από κάποια χρόνια
θα είχαν ξεχάσει το περιστατικό και θα ξαναγύρουν στην παλιά τους ζωή εφόσον δεν θα
ακολουθούσαν το νόμο και τους προφήτες.
Είμαστε λοιπόν την εμμονή του πλουσίου στην δύναμη, στην ζωή που βασίζεται στο φόβο και στην
εξουσία και χωρίς καμιά μετάνοια. Βλέπουμε επίσης ότι δεν σέβεται τη γνώμη του Αβραάμ, που
υποτέθεται ότι ήταν και πιο μεγάλος από αυτόν, να του πει συγγνώμη, πάτερα, αφού εσύ το
θεωρείς έτσι, ας γίνει και έτσι. αυτός ξέρει καλύτερα από τον Αβραάμ.
η συζήτηση τελειώνει με την υπενθύμηση και την επιμονή του Αβράμ ότι πρέπει να ακολουθήσουν
το νόμο και τους προφήτες, δηλαδή να γίνουν καλοι άνθρωποι. Το σημείο δεν θα τους ωφελούσε
σε τίποτα.
Και αν το δούμε και αλλιώς, τελικά ο ίδιος ο Χριστός αναστήθηκε. Και όμως πολλοί άνθρωποι από
τους ιδέες τουλάχιστον αρνήθηκαν να πιστέψουν.
Άρα αυτή η παραβολή μας μιλάει για δύο πράγματα. για την μεταθάνατον ζωή πριν από την τελική
κρίση. και από την άλλη λεπρά για την ανάγκη ή όχι ενός σημείου για να μας πείσει να γίνουμε
καλοί.
Ισως πει κανείς εδώ ότι τέλος πάντων ο Θεός είναι δίκαιος και καλά έκανε και έβαλε το πλούσιο
να υποφέρει. Αλλά ας θυμηθούμε τι λέει ο Άγιος Ισάκος Σύρος Λέει, μην πεις ποτέ ότι ο Θεός
είναι δίκαιος. Διότι αν είναι δίκαιος, πρώτα εσένα θα κάψει και μετά τους άλλους. και έτσι δεν θα
προλάβεις να δεις τους άλλους να τιμωρούνται.
=========
Ο Gabriel Marcel θα έβλεπε τον πλούσιο όχι απλώς ως “άδικο”, αλλά ως οντολογικά
απομονωμένο — κλεισμένο στο κύκλωμα της κατοχής.
Στην “Μεταφυσική του Ελπίδας” μιλά για δύο τρόπους υπάρξεως:
• avoir (να έχεις)
• être (να είσαι)
Page of
14 12Ο πλούσιος του Λουκά ζει στο avoir· συσσωρεύει, αλλά δεν “είναι” τίποτε πέρα από τα κτήματά
του. Ο Λάζαρος, αντιθέτως, είναι “καθαρό être” — στερημένος, αλλά ανοιχτός στην ύπαρξη.
Στον Άδη, το “χάσμα” ανάμεσά τους είναι ήδη το χάσμα που υπήρχε στη γη: το υπαρξιακό κενό
ανάμεσα στο να κατέχεις και να υπάρχεις.
Για τον Marcel, η σωτηρία θα ήταν μόνο αν ο πλούσιος είχε αναγνωρίσει τον Λάζαρο — όχι με
πράξη φιλανθρωπίας, αλλά με σχέση, δηλαδή με μετοχή στο είναι.
==========
Άρα καταλαβαίνουμε ότι το πύρ της κολάσεως είναι η αγάπη του Θεού, η αγάπη στην οποία
αρνούμεθα εμείς να ανταποκριθούμε. Η αγάπη του Θεού περνάει μέσα από την αγάπη των
αδελφών .
Η θέληση του πλουσίου έχει αρρωστήσει. Το λογικό του έχει αρρωστήσει Και ενώ υποφέρει Στην
κόλαση Δεν ζητάει να πάει στο παράδεισο Δεν είναι δηλαδή ότι ο Θεός τον τιμωρεί κατά κάποιο
τρόπο του αρέσει εκεί που είναι. Αλλιώς βέβαια το πιο λογικό θα ήταν να πει Πάτερ Αβραάμ σώσε
με, πάρε με και μένα εκεί που είναι ο Λάζαρος. Αλλά βέβαια δεν θα ήθελε να είναι κοντά στο
Λάζαρο με τίποτα.
Είχουμε λοιπόν ότι αυτή είναι η ορθόδοξη εικόνα της κολάσεως που στην πραγματικότητα δεν
υπάρχει. Έτσι, ο Θεός δεν έκτησε καμία κόλαση. Ενώ μαθαίνουμε στη Γέννηση ότι ο Θεός
δημιούργησε τον κόσμο, έτσι και τους αγγέλους και τα λοιπά και τον παράδεισο, δεν λέει το
Ευαγγέλιο ότι ο Χριστός παράλληλα με τον Παράδεισο έφτιαξε και μια κόλαση, μια φυλακία για να
βασανίζει κάποιους. Η κόλαση υπάρχει από την πλευρά τη δική μας ζώντας μέσα στην αγκαλιά
του Θεού, ζώντας μέσα στο άκτιστο Θείο Φως, να το αρνούμεθα, να το διώχνουμε και τότε είναι
σαν να διώχνουμε τον αέρα που αναπνέουμε και φυσικά τότε αισθανόμαστε το φως του Θεού, την
αγάπη του Θεού ως φωτιά μέσα μας.
Τώρα η Εκκλησία δεν έχει διδασκαλία ξεκάθαρη, επίτηδες για λόγους ποιμαντικούς για το πόσο θα
διαρκεί η κόλαση. Λέω για καθαρά λόγους ποιμαντικούς. Διότι δεν μπορούμε να ρωτάμε έτσι με
απλή περιέργεια, μα Θεέ μου πόσο θα διαρκεί η κόλαση. Μην ξεχνάμε ότι Αβραάμ λέει τον άλλον
παιδί μου, όχι παλιά άνθρωπε. Θα έπρεπε και εμείς να με ρωτάμε, έτσι απλά. αλλά με κλάμα και
οδυρμό, με ενδιαφέρον και να λέμε Θεέ μου, Μα οι άλλοι βασανίζονται. Εκεί έτυχε να είναι η μάνα
μου, ο αδελφός μου ή ο άντρας μου. Κάνε κάτι. Δεν ρωτάμε τον Θεό για να ικανοποιήσουμε την
περιεργειά μας.
Το ότι οι κολλασμένοι μπορούν να έχουν μια μικρή ανάπαυση είναι δυνατό και γι’ αυτό άλλωστε
και προσευχόμαστε για τους νεκρούς. Προσευχόμαστε ιδιαίτερα μέσα στη θεία λειτουργία όταν
τους μνημονεύουμε. Υπάρχουν τόσα χαρακτηριστικά παραδείγματα στην Εκλησία, ότι η προσευχή
για τους νεκρούς δεν είναι χωρίς αποτέλεσμα. Δεν λέμε ότι έχουμε την εξουσία να τους βγάλουμε
από το Άδη , αλλά έχουμε την ελπίδα και κυρίως την αγάπη.
Ο Αγίος Μακάριος ο Αιγυπτίος όταν περπατούσε στην έρημο είδε εκεί στην άμμο ένα κρανίο και
το ρώτησε Ποιος είσαι εσύ; Εκείνο το κρανίο του απάντησε: γιατί ο Άγιος είχε τη χάρη του Θεού
και του είπε ότι ήμουν ιερέας των ειδώλων. Σκοτώναμε κόσμο και θεσιάζαμε στα ειδώλα. Ο Άγιος
ρώτησε και τώρα πού βρίσκεσαι; Του είπε τώρα βρίσκομαι σε μαύρο σκοτάδι, σε απόλυτη μοναξιά,
αλλά όταν εσύ προσεύχεσαι για μας μας αφήνει λίγο ο Θεός να δούμε ο ένας το πρόσωπο του
άλλου και παίρνουμε μια μικρή παρηγοριά. Λοιπόν, ότι και η Κόλαση έχει διάφορους περιγραφές,
οι οποίες βέβαια δεν είναι αληθινές περιγραφές, γι’ αυτό και λέει, ως κόληξε ο πριγμός των
οδόντων και όλα αυτά. περιγραφές μιας δυστυχίας. Και αυτός ζούσε την απόλυτη μοναξιά, που
είναι η χειρότερη κόλαση. Σε αυτό μπορώ να βεβαιώσω και εγώ .
Λοιπόν, είναι μεγάλη φιλανθρωπία το να προσευχόμαστε για τις ψυχές. Διότι στο κάτω-κάτω είναι
μια φιλανθρωπία που δεν μας τυχίζει χρήματα. και έτσι και πλούσιος να είσαι και φτωχός να είσαι
και να μην μπορείς να δώσεις χρήματα. Εδώ δεν δίνεις χρήματα, δίνεις την προσευχή σου που
είναι δωρεάν και έτσι κάνεις μια πολύ μεγάλη καλή πράξη, δίνοντας μια μικρή ελάχιστη ανάπαυση
στους πεθαμένους.
Δεν ξέρουμε πώς θα κρίνει ο Θεός στον κόσμο και φυσικά ως χριστιανοί δεν είμαστε χριστιανοί για
να λέμε πώς θα κρίνει τους άλλους. Εγώ δεν γνωρίζω ότι θα πάω στο παράδεισο και ούτε είμαι
Page of
13 14άξιος. Δεν μιλάω λοιπόν, σαν να είμαι ήδη στον παράδεισο και μιλάω αφυψηλού και κρίνω τους
άλλους που θα πάνε στην κόλαση.
Υπάρχει το ερώτημα: “Η κόλαση θα είναι αιώνια; Δεν το ξέρουμε, η Εκκλησία δεν μας δίνει μια
ξεκάθαρη απάντηση, όπως είπαμε, για λόγους καθαρά ποιμαντικούς. Όμως είναι τελείως έξω από
την βίβλο αυτό που ακούμε συχνά “εν τω Άδη δεν υπάρχει μετάνοια” Δεν υπάρχει πουθενά αυτό
μέσα στην βίβλο, μέσα στην Αγία Γραφή.
Υπήρχε από τη μία πλευρά η θεωρία τέλος πάντων κάποιων και το οριγένι που έλεγε ότι από την
πολύ τέλος πάντων ταλαιπωρία και πόνο αυτοί που είναι στη κόλαση τι θα κάνουν θέλοντας και
μην θα μετανοήσουν και έτσι θα λήξει η κόλαση και θα πάνε στον παράδεισο. Αλλά η Εκκλησία
καταδίκασε αυτή την άποψη, δεν καταδίκασε όμως την άποψη του Γρηγορίου Νήσις και του
Μαξίμου ομολογητή που λέει ότι ίσως κάποτε η κόλαση σιγά-σιγά να εξαφανιστεί και ίσως οι
άνθρωποι, λόγω και της προσευχής, λόγω και της δικής μας αγάπης, να λήξει. Γι’ αυτό εμείς θα
προσευχόμαστε συνέχεια και δεν θα κατηγορούμε αυτούς που είναι εκεί μέσα. Άλλωστε πως θα
ήταν τέλεια η χαρά εκείνου που είναι στον παράδεισο όταν ξέρει ότι τέλος πάντων ανθρώπους
τους οποίους αγάπησε in senalo όλο σε μια άλλη κατάσταση και βασανίζονται. Η αγάπη ποτέ δεν
εκπίπτει, η αγάπη ποτέ δεν σταματά. To poslejo apostolos Pavlos, τίποτα δεν μπορεί να μας
χωρίσει απ’ την αγάπη του Χριστού. Βέβαια δεν το λέει όπως το λέω εδώ Αλλά ναι, αν αγαπάς
κάποιος στην αλήθεια, πάντα θα προσεύχεσαι για αυτόν. σε ευόμενους βέβαια την απόφαση του
Θεού και την κατάστασή του. . “Rom. 9:3 Εὐχόμην γὰρ αὐτὸς ἐγὼ ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τοῦ
χριστοῦ ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν μου, τῶν συγγενῶν μου κατὰ σάρκα·….” Αυτό είναι η αληθινή αγάπη,
η τελή αγάπη, να αρνηθείς να πας στον παράδεισο αν δεν πάνε οι αδελφοί σου. Αυτό είναι η
αγάπη του Παύλου.
Και βέβαια περιμένουμε την Ανάσταση και την ζούμε από τώρα. Αμήν